Urządzenia diagnostyczne w warsztatach niezależnych

Współczesne pojazdy wyposażone są w dużą ilość czujników, podzespołów elektronicznych i zarządzających nimi sterowników. Dotyczy to obecnie zarówno samochodów osobowych, jak również motocykli, skuterów, quadów, skuterów śnieżnych, samochodów ciężarowych, przyczep, naczep, silników przemysłowych, pojazdów rolniczych, maszyn budowlanych czy pojazdów motorowodnych. Wszystkie te środowiska diagnostyczne łączy jedno – prawdopodobieństwo pojawienia się usterki elektronicznej i możliwość jej zdiagnozowania poprzez zastosowanie odpowiedniego testera diagnostycznego.

                Obecnie można znaleźć wiele publikacji opisujących podstawy diagnostyki OBD, omawiających protokoły diagnostyczne i wybrane operacje adaptacji lub regulacji. Można znaleźć również reklamy producentów urządzeń diagnostycznych, jednak brakuje publikacji omawiających przekrojowo zakres urządzeń diagnostycznych pod kątem doboru interfejsu, środowiska oprogramowania diagnostycznego czy okablowania dodatkowego.

                Celem tego artykułu jest przybliżenie wielomarkowych urządzeń diagnostycznych, ich konfiguracji, możliwości diagnostycznych, okablowania dodatkowego i dostosowania do umiejętności mechanika. Będzie to forma doradztwa technicznego pod kątem doboru narzędzia diagnostycznego dla mechanika w stosunku do jego oczekiwań i możliwości finansowych z uwzględnieniem planów rozwoju. Opisane w niniejszym artykule urządzenia diagnostyczne stanowią ułamek obecnej oferty w tym zakresie, ale zostały wyfiltrowane przez doradców technicznych firmy Moto-Profil dzięki wieloletniej pracy w zakresie doradztwa, szkoleń, pokazów oraz możliwości diagnostycznych tych urządzeń.

                Spróbujemy zatem w sposób obiektywny opisać wielomarkowe urządzenia diagnostyczne takich producentów jak Bosch, Texa, Hella Gutmann, Magneti Marelli, Delphi pod kątem wyboru interfejsu, środowiska diagnostycznego, porycia diagnostycznego jak i ceny.

                Jednym z pierwszych pytań stawianych przez mechanika jest cena. Oczywiście cena jest ważna, jednak należy najpierw określić nasze potrzeby i umiejętności w zakresie diagnostyki. Poniżej więc w punktach wymienione zostaną tematy na które kolejno musimy sobie odpowiedzieć:

1. Jak głęboko chcę wykonywać diagnostykę?

Częstym błędem popełnianym przez właścicieli warsztatów zaczynających diagnostykę OBD jest zakup testera, którego możliwości nie zostaną nigdy wykorzystane. Należy pamiętać, że za wszystkie opcje tj. oscyloskop, bazę danych technicznych, bazę wartości referencyjnych, aktualizacje itp. należy dodatkowo zapłacić. Jeżeli mamy warsztat wykonujący szybkie usługi w zakresie ‘Fast Fit’ lub warsztat blacharski czy lakierniczy, to rzadko będziemy wykorzystywali zaawansowane funkcje regulacji lub adaptacji parametrów. Lepiej wówczas pomyśleć o testerze, którego funkcje są przeznaczone właśnie dla takiej działalności. Producenci tj. Bosch lub Texa umożliwiają w późniejszym czasie rozszerzenie takiego oprogramowania do pełnej funkcjonalności testera po uzyskaniu doświadczenia przez mechanika

      2.  Jaki wybrać interfejs urządzenia?

Większość producentów urządzeń diagnostycznych udostępnia testery w wersji z własnym wyświetlaczem jako niezależne jednostki oraz w wersji przystawki pod komputer PC. Wybór odpowiedniego interfejsu również będzie rzutował na cenę takiego urządzenia. W tym przypadku należy postawić sobie pytanie, czy wygodniejsze jest dla nas zakupienie urządzenia mobilnego, czy interfejsu do posiadanego już laptopa. Wybór interfejsu rzutuje  również na sposób wyświetlania parametrów i danych technicznych. Nie każde urządzenie diagnostyczne z własnym wyświetlaczem nadaje się do prezentowania schematów elektrycznych lub danych technicznych ze względu na wielkość ekranu. Stąd pojawia się kolejne pytanie – zakres oprogramowania.

      3.  Jakie wybrać środowisko diagnostyczne?

W tym punkcie powinniśmy sobie zadać pytanie odnośnie środowiska diagnostycznego i zakresu prezentowanych danych. W przypadku środowiska diagnostycznego musimy z wyprzedzeniem planować zakup urządzenia diagnostycznego pod kątem tego, czy będziemy obsługiwać tylko samochody osobowe, czy też za kilka lat będziemy rozszerzać działalność o naprawę i diagnostykę samochodów ciężarowych, maszyn rolniczych, budowlanych lub motocykli. Jest to o tyle ważne, że nie każdy interfejs na który się zdecydowaliśmy w punkcie poprzednim umożliwi nam obsługę tych pojazdów. Prowadząc rozmowę z doradcą podczas pokazu testera musimy mieć już takie wymagania sprecyzowane

     4.  Jakie wybrać warianty oprogramowania diagnostycznego w danym środowisku?

Okazuje się, że większość producentów urządzeń diagnostycznych oprócz standardowej bazy diagnostycznej oferuje nam dodatkowo bazę danych technicznych, biuletyny serwisowe, pakiety info, instrukcje napraw a nawet dokumentacje budowy i funkcjonowania podzespołów. Jeżeli warsztat nie posiada dostępu do jakiegokolwiek katalogu danych technicznych to wybór takiego rozwiązania okazuje się sensowny. Wielu obecnie producentów tworzy z urządzenia diagnostycznego tzw. kombajn, gdzie oprócz testera OBD otrzymujemy dodatkowo bazę danych technicznych, mamy możliwość podglądu danych referencyjnych w pomiarze parametrów, otrzymujemy możliwość prowadzenia ewidencji klientów z historią napraw, dostęp do katalogu części producentów a nawet dostajemy pomoc techniczną w zakresie diagnostyki. To wszystko musimy wziąć pod uwagę w ogólnym rozrachunku wyboru testera diagnostycznego

    5.  Wybór opcji dodatkowych?

Do i tak niełatwego już wyboru dochodzi jeszcze pytanie: czy klient życzy sobie tester z wbudowanym oscyloskopem (jedno, dwu lub czterokanałowym), z wbudowanym multimetrem, współpracującym dodatkowo z analizatorem spalin lub dymomierzem, współpracującym z urządzeniem do kodowania czujników TPMS itd. Oczywiście wszystkie tego typu opcje umożliwiają producentom urządzeń oferowanie kompleksowego wyposażenia ze swojej oferty, ale również mechanikowi na zaoszczędzenie pieniędzy przy późniejszym doposażaniu warsztatu. Sensowne, z ekonomicznego punktu widzenia, wydaje się wybranie dostawcy urządzeń diagnostycznych oferującego kompleksowe wyposażenie warsztatu ze względu na kompatybilność tych urządzeń i cenę oraz w razie konieczności uzupełnienie jedynie zakresu diagnostyki urządzeniem innego dostawcy.

    6.  Okablowanie dodatkowe?

W przypadku samochodów osobowych obecnie problem jest już coraz rzadszy, ponieważ zgodnie z normą EOBD w większości obecnie produkowanych samochodach osobowych mamy do czynienia ze złączem 16pin w które każdy tester diagnostyczny jest wyposażany standardowo. Mamy często jeszcze do czynienia z autami ze złączami specyficznymi typu CARB. Tu musimy się ew. zdecydować na adaptery dodatkowe do aut, które chcemy obsługiwać testerem jak m.in. Sprinter, VW LT, Iveco i specyficzne do nich złącze 14 pin lub 38 pin, BMW ze złączem 19 pin lub Mercedes Benz ze złączem 38 pin. Pomijając oczywiście pozostałe adaptery do tzw. starej Europy i Azji, przy ich wyborze oczywiście ważny jest tzw. zdrowy rozsądek i rachunek ekonomiczny. Adaptery te również możemy kupić często w zestawach walizkowych, co wychodzi taniej.

O ile w środowisku CAR z adapterami sobie radzimy, to problem zaczyna się w pozostałych środowiskach typu TRUCK – BIKE – AGRI – CONSTRUCTION – MARINE. Tu już nie obowiązuje standard OBD i każdy producent pojazdu stosuje swoje specyficzne gniazdo diagnostyczne. Decydując się zatem na którekolwiek z tych środowisk musimy zdecydować się na konkretne adaptery diagnostyczne, lub wybrać zestaw walizkowy standardowy a pozostałe adaptery dokupywać w miarę potrzeby. Warto tu polegać również na doradztwie konsultanta.

    7.  Wartość dodana?

Jest to niestety niedoceniana u nas, a jednak najważniejsza jak się okazuje kwestia! Wsparcie sprzedaży w postaci:

• Doradztwa przy wyborze sprzętu
• prezentacji możliwości diagnostycznych różnych urządzeń
• sprzedaż
• uruchomienie testera powiązane z instalacją i szkoleniem w zakresie obsługi
• wsparcie techniczne
• szkolenia
• doradztwo wtórne dotyczące ewolucji danego testera, zmian technologicznych i aktualizacji

Jak się okazuje ten punkt ma ogromne znaczenie dla późniejszego prawidłowego funkcjonowania warsztatu. Bazując na wieloletnim doświadczeniu naszych doradców technicznych potwierdzamy, że zadowolony klient (tu warsztat) kupujący urządzenie diagnostyczne i mający pełne wsparcie techniczne w tym zakresie jest w stanie w pełni wykorzystać jego możliwości oraz rozwija się tym samym poprzez uczestnictwo w cyklach szkoleniowych nie tylko w zakresie diagnostyki.

    8.   Aktualizacja testerów?

Jednym z kryteriów wyboru testera jest również koszt aktualizacji. Okazuje się, że nie urządzenie diagnostyczne, lecz jego oprogramowanie stanowi o możliwościach diagnostycznych testera.

Część producentów jak np. Bosch wymaga ciągłej aktualizacji testera. Jest to uzasadnione tym, że klient posiadając najnowszą wersję oprogramowania ma możliwość obsługi najnowszych sterowników. Firma TEXA nie narzuca na użytkownika już takiego obowiązku, ale przy podjęciu decyzji aktualizacji, klient musi pamiętać o wcześniejszym wypowiedzeniu rocznego kontraktu w przypadku rezygnacji kolejnej aktualizacji. W przeciwnym przypadku umowa odnawia się na kolejny rok. Magneti Marelli dostarcza do zakupu swoich urządzeń aktualizację roczną gratis. W przypadku firmy Hella Gutman obowiązku wykupu aktualizacji nie ma, ale koszt aktualizacji po kilku latach może stanowić ponad połowę wartości urządzenia. Oczywiście warto śledzić oferty promocyjne tych firm dotyczące aktualizacji testerów.

Uwzględniając powyższe kryteria wyboru przejrzyjmy zatem ofertę kilku producentów urządzeń diagnostycznych. Skupimy się tu głównie na ofercie handlowej, pozostawiając doradztwo w zakresie możliwości diagnostycznych naszym doradcom technicznym.

Spośród urządzeń diagnostycznych stosunkowo niedawno pojawiły się testery diagnostyczne dla stacji tzw. Fast Fit czyli szybkiej obsługi. Są to testery, które umożliwiają szybką obsługę serwisową jak kasowanie inspekcji, obsługę układu hamulcowego, wymianę akumulatora, obsługę filtra cząstek stałych, podstawowe operacje adaptacji w wybranych sterownikach pojazdu. Są to testery przeznaczone dla warsztatów blacharskich, lakierniczych, oponiarskich, szybko obsługowych i poczatkujących mechaników w zakresie diagnostyki. Producenci tych testerów umożliwiają również rozszerzenie diagnostyki testera do pełnego wymiaru np. po uzyskaniu doświadczenia przez mechanika. Takie rozszerzenie programowe przywraca pełną funkcjonalność testera.

W tym zakresie na rynku obecnie mamy do czynienia z testerami BOSCH KTS 525 z oprogramowaniem ESI Tronic Light oraz TEXA Axone S Fast Fit, TEXA Axone S TPS, TEXA Nano Service Fast Fit, Texa Nano Service Clima, Mega Macs PC Service, Mega Macs PC Body, Mega Macs PC Glass, Mega Macs PC Road.

Wśród urządzeń z własnym interfejsem możemy tu wyróżnić urządzenia ze zintegrowanym adapterem OBD 16 pin oraz urządzenia wizualizacyjne komunikujące się z interfejsem OBD 16 pin bezprzewodowo poprzez bluetooth. Urządzenia te różnią się między sobą także wielkością przekątnej ekranu oraz systemem operacyjnym na którym pracują.

W przypadku Boscha nowością jest KTS 440. Jest to zestaw tableta DCU100 współpracującego z jednostką znaną dotychczas KTS 540 bezprzewodowo poprzez bluetooth. Sam tablet to praktycznie laptop z ekranem dotykowym na którym instalowane jest całe środowisko ESI TRONIC w wariancie wybranym przez klienta. Bosch posiada w swojej ofercie również niezależne testery z wyświetlaczem KTS 200 oraz KTS 340. Firma Magneti Marelli ma w swojej ofercie kilka takich urządzeń. Pierwsze z nich to Vision. Urządzenie, które programowo obsługuje opcjonalnie środowiska CAR, Bike i Truck. Ciekawym rozwiązaniem tej firmy jest również tester SMART z przystawką TPMS Connect Evo. Kompleksowe urządzenie do diagnostyki i pełnej obsługi zaworków ciśnienia kół TPMS.

W przypadku urządzeń diagnostycznych dedykowanych na rynek azjatycki mamy testery Asian Platinium oraz Asian Gold. Firma ta posiada w swojej ofercie równie tester dedykowany do grupy Fiata Body Tester FGA. Spośród urządzeń z własnym wyświetlaczem firmy Magnetti Marelli mamy również tester i oscyloskop Flex. W zakresie diagnostyki Magneti Marelli udostępnia środowisko Car, Bike i Truck w opcji.

Firma Hella Gutmann postawiła głównie na urządzenia mobilne z wyświetlaczem, gdzie mamy takie urządzenia jak Mega Macs 42SE, Mega Macs 50 i Mega Macs 66. Ten ostatni poprzez swoją budowę modułową umożliwia obsługę diagnostyki samochodów osobowych wraz z dostępem do bazy danych technicznych jak wartości referencyjne, opisy usterek, schematy elektryczne dane mechaniczne, ale również pozwala w opcji na rozbudowę do funkcji oscyloskopu 4-ro kanałowego.

W przypadku firmy TEXA wszystkie urządzenia z wyświetlaczem współpracują bezprzewodowo poprzez bluetooth z interfejsami. Są to urządzenia serii Axone. Największy z nich Axone4 współpracuje ze wszystkimi obecnie w ofercie interfejsami we wszystkich środowiskach diagnostycznych Car, Bike, Truck, Agri, Construction i Marine. Mniejszy od niego Axone4 Mini pozwala już jedynie na współpracę w środowiskach Car i Bike. Nowością tej firmy są urządzenia Axone S, które jako jedyne obecnie na rynku pracują pod systemem operacyjnym Android. Występują w szerokiej gamie konfiguracyjnej dedykowanej pod środowisko Car i Bike współpracując z interfejsem Navigator Nano S.

W przypadku urządzeń w formie przystawki pod PC każda firma ma coś do zaoferowania. Bosch oferuje  np. KTS 540 lub KTS 570 z oscyloskopem. Delphi oferuje DCU150 z oprogramowaniem do środowiska Car jak i opcjonalnie Truck. W przypadku firmy Texa najbardziej popularnym urządzeniem w środowisku Car jest Nano Diag z bazą danych oraz Navigator TXC z roczną aktualizacją w cenie testera oraz możliwością poszerzenia diagnostyki do środowiska Bike. Uniwersalnym interfejsem tego producenta jest Navigator TXTs, który można zastosować do wszystkich środowisk diagnostycznych typu Car, Bike, Truck, Agri, Construction i Marine.

Wariantem ekonomicznym w firmie Hella Gutmann jest Mega Macs PC z dostępem do rocznej bazy danych HGS Data i aktualizacja roczną.

W przypadku Magneti Marelli wariantem ekonomicznym zdaje się być tester Logic w formie przystawki oraz dedykowany do pojazdów z rynku azjatyckiego Asian Connect Evolution.

Biorąc pod uwagę środowisko diagnostyczne firma Bosch oferuje nam środowisko osobowe Car jak i ciężarowe Truck a ostatnio rozwijane jest środowisko motocyklowe Bike. W firmie Delphi dostępne mamy środowiska Car i Truck. Magneti Marelli daje nam dostęp do środowiska Car, Bike i Truck. Najszerszą ofertę proponuje nam firma TEXA, która udostępnia nam środowiska Car, Bike, Truck, Agri, Construction i Marine.

Co do wariantów oprogramowania to najszerszą ofertę otrzymujemy od firm Bosch, Hella Gutmann i TEXA.

W przypadku Boscha klient musi wybrać moduły spośród dostępnych w oprogramowaniu ESI Tronic. Cena całości uwarunkowana jest ilością wybranych modułów.

W przypadku Texy klient otrzymuje standardową bazę diagnostyczną w środowisku IDC4 z możliwością jej rozbudowy o bazę danych, schematy elektryczne, pakiety info z konkretnymi rozwiązaniami usterek i dodatkowe aplikacje TEXA APP poszerzające funkcjonalność testera. Firma Delphi również w opcji udostępnia klientowi bazę techniczną opartą na programie Haynes Pro. W urządzeniach firmy Hella Gutmann użytkownik ma możliwość wykupienia w opcji dostępu do bazy danych HGS Data online.

Wybierając opcje dodatkowe powinniśmy sobie zadać również pytanie czy nie warto wziąć pod uwagę urządzenia diagnostycznego z wbudowanym już oscyloskopem dwu- lub czterokanałowym. Zazwyczaj takie testery diagnostyczne mają już w oprogramowaniu wbudowane gotowe algorytmy diagnostyczne ułatwiające naprawę. Do takich urządzeń możemy tu zaliczyć tester Mega Macs 66, Vision, KTS 570, lub w firmie TEXA TwinProbe lub UniProbe.

Ta ostatnia firma posiada również w swojej ofercie analizator spalin Gasbox i dymomierz Opabox, które to urządzenia po skonfigurowaniu połączenia bluetooth z testerem diagnostycznym i jego oprogramowaniem stanowią pełny zestaw diagnostyczny wraz z oscyloskopem.

Stajemy również przed wyborem adapterów dodatkowych przy zakupie urządzenia diagnostycznego. W standardzie producenci oferują nam złącze EOBD 16 pin. Generalnie w środowisku Car większość pojazdów obecnie już obsłużymy tym złączem, ponieważ określa to norma EOBD. Jednak decydując się na środowisko TRUCK, Bike, Agri, Construction lub Marine musimy jednocześnie określić jakie pojazdy i systemy chcemy obsłużyć, bo to będzie wiązało się z wyborem odpowiednich adapterów. Oprogramowanie do tych środowisk jest wielomarkowe, ale bez odpowiednich adapterów nie obsłużymy tych systemów. Nie należy również popadać w skrajność i kupować wszystkie zestawy kabli, bo cena całego urządzenia może nam znacznie wzrosnąć. Przecież zawsze w razie potrzeby taki adapter lub zestaw walizkowy możemy dokupić. Tu znowu musimy zbilansować ekonomicznie taki zakup.

Jeśli przebrnęliśmy przez te wszystkie pytania i odpowiedzieliśmy sobie na nie, zawsze warto mieć doradcę technicznego w tym zakresie, który będzie w stanie nas pokierować w wyborze. Pamiętajmy że decyzja zakupu testera diagnostycznego zawsze należy do nas. Warto mieć możliwość przetestowania przed zakupem takiego testera i nie wybierać zawsze oferty najtańszej. Należy sprawdzić czy za niska ceną nie kryje się tylko sprzedaż urządzenia a później klient zostaje sam z problemami. Warto brać pod uwagę tzw. wartość dodaną w postaci szkoleń, uruchomienia testera po zakupie, doradztwo bo pytania i problemy dopiero zaczynają się po zakupie.

Adrian Błoński
Dział Technicznego Wsparcia Warsztatów Samochodowych Moto-Profil